Çocuklarda Öğrenme Güçlüğü Nedir?
Çocuklarda öğrenme güçleri, birçok farklı olay ortaya çıkabilen ve günlük akademik verileri içeren bir durumdur. Bu öğrenme güçlüğünün temelindeki öğrenme parçalarının normalden farklı işlemesi ile ortaya çıkar.
Nedenleri:
1)Nörolojik Faktörler: Bazı çocuklar, öğrenme güçlükleri yaşamalarına neden olan problemlere sahip olabilir. Örneğin disleksi, disgrafi, dispraksi gibi durumlar bu kategoriye girer.
2)Genetik Faktörler: Aile geçmişi, öğrenme güçlükleri yaşama riskini artırabilir. Eğer ailede bu tür sorunlar varsa, öğrenmede benzer sorunlar yaşama olasılığı artabilir.
3)Çevresel Faktörler: Zorlayıcı bir ev ortamı, yetersiz beslenme, travmatik olaylar veya aile içi sorunlar gibi özellikler, çocukların öğrenme güçlükleri yaşamalarına neden olabilir.
4)Öğrenme Süreciyle İlgili Sorunlar: Bilgilerin öğrenilmesi farklı olabilir. Okul sistemi, onun öğrenme ihtiyaçlarını karşılayamayabilir.
Öğrenme Güçlüğü Çeşitleri;
1)Disleksi (Okuma Bozukluğu): Disleksi, kelime ve harf tanıma, okuma anlama ve yazma becerilerini etkileyen bir öğrenme güçlüğüdür. Disleksi olan bireyler harf sıralamalarını karıştırabilir ve okurken veya yazarken zorluk yaşayabilirler. Disleksi, kişinin zeka seviyesinin ilerlemiş olması değildir; Yani disleksiye sahip bireyler normal veya yüksek zeka seviyesine sahip olabilirler.
Disleksi üç ana gruba ayrılır;
Disnemkinezi: Kas becerilerini etkiler. Örneğin hasta, harfin nasıl yazılacağını kavrayamaz, "b" harfi yerine "d" harfi yazabilir.
Disfonezi: İşitsel becerileri etkiler. Kişi, alışıldık olmadığı kelimeleri anlamada ve söylemede zorluk çeker.
Disedezi: Görsel becerileri etkiler. Yazılı kelimeyi tanıyamama gibi sorunlara sebep olur.
2)Disgrafi (Yazma Bozukluğu): Disgrafi, yazma sürecinde zorluk yaşanan bir öğrenme güçlüğüdür. Bu durumda bireyler yazarken düzgün harf düzenlemesi, yazı uzunluğu ve yazının anlaşılabilirliği gibi konularda sorunlar yaşayabilirler. Disgrafi genellikle çocukluk döneminde tanı konulan bir öğrenme gücüdür, ancak yetişkinlerde de devam edebilir.
Disgrafi beş kategori altında toplanır;
1)Görsel-Uzamsal Güçlükler:Şekilleri ayırt etme ve haflerin arasına boşluk bırakmada zorluk yaşar.
2)İnce Motor Güçlükleri:Yap-boz parçaları birleştirme, ayakkabı bağzıkları bağlama, kalem tutma ve basit bir metni yazmakta zorluk yaşar.
3)Dille İlgili Güçlükler:Düşüncelerini kelimelere dökmekte zorluk yaşar.
4)Heceleme ve El Yazısı İle İlgili Güçlükler:Yazarak doğru heceleme yapmakta zorluk yaşar. Harflerin büyük ve küçüklüğünü kavramakta zorluk yaşar.
5)Gramerini Anlamayla İlgili Güçlükler:Cümle yapısı ile ilgili zorluk yaşar.
3)Diskalkuli (Matematik Bozukluğu): Diskalkuli, matematikle ilgili zorluklar yaşatan bir öğrenme güçlüğüdür. Sayılar, matematiksel işlemler veya problem çözme konularında sorunlar yaşanabilir.
4) Dispraksi: Dispraksi, nörolojik bir bozukluk olan ve motor beceri gelişimini etkileyen bir durumdur. Bu durum, kişinin fiziksel hareketlerini planlama, koordinasyon sağlama, hareketleri sıralama ve gerçekleştirme yeteneğini zorlaştırabilir. Dispraksi, çocukluk döneminden itibaren fark edilebilir ve yaşam boyu sürebilir.
Dispraksi'nin belirtileri bireyden bireye değişebilir ancak genel olarak aşağıdaki alanlarda zorluklar görülebilir:
-Motor Beceriler: El becerileri, nesneleri yakalama, tutma, bırakma gibi hareketlerde güçlük yaşanabilir. Düşme, tökezleme gibi denge sorunları da ortaya çıkabilir.
-İnce Motor Yetenekler: Küçük ve hassas hareketlerde zorlanma görülebilir. Düğme ilikleme, kalem tutma gibi aktivitelerde sıkıntı yaşanabilir.
-Konuşma ve Dil Becerileri: Dil gelişiminde ve konuşma yeteneklerinde zorluklar yaşanabilir. Anlamı ifade etmekte veya anlamayı sağlamakta güçlükler görülebilir.
-Planlama ve Organizasyon: Günlük görevleri sıralamak, planlamak ve organize etmek zor olabilir.
-Sosyal Etkileşim: Sosyal becerilerde zorlanma görülebilir. İşbirliği yapma, arkadaşlık kurma gibi alanlarda zorluklar yaşanabilir.
Dispraksi, nörolojik bir durum olduğundan tamamen tedavi edilemez. Ancak erken müdahale, terapi ve özel eğitimle bireyin yaşam kalitesini artırmak ve günlük yaşam aktivitelerinde daha bağımsız olmasını sağlamak mümkündür. Eğitimciler, terapistler ve sağlık profesyonelleri, bireyin ihtiyaçlarına uygun olarak özelleştirilmiş bir destek planı oluşturabilirler.
5)Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): DEHB, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileriyle karakterize edilen bir durumdur. Bu, öğrenme süreçlerini olumsuz etkileyebilir.
6)İşitme Kaybı ve İşitme Engeli: İşitme kaybı veya işitme engeli, öğrenme sürecini etkileyebilir, özellikle konuşma ve dil gelişimi üzerinde etkileri olabilir.
7)Görsel Algılama ve İşleme Bozukluğu: Bu durum, görsel bilgilerin algılanması ve işlenmesi sırasında zorluk yaşanmasını içerir. Harf ve rakamları karıştırma, harf veya rakamları aynı hizada tutma gibi sorunlar gözlemlenebilir.
8)İşitme Algılama ve İşleme Bozukluğu: Bu öğrenme güçlüğü, işitsel bilgilerin doğru bir şekilde işlenememesine yol açar. Konuşma anlama ve hatırlama konusunda zorluklar yaşanabilir.
9)Sözel İfade Bozukluğu: Sözel ifade bozukluğu, düşünceleri sözlü olarak ifade etmekte zorluk yaşatan bir durumdur. Kelimeleri düzgün bir şekilde kullanma, cümleleri oluşturma ve anlamını aktarma konularında sorunlar görülebilir.
10)İnce Motor Beceri Bozukluğu: İnce motor beceri bozukluğu, el becerileri ve koordinasyon ile ilgili güçlükler yaşatır. Bu, yazma, resim yapma veya el işleri gibi aktiviteleri etkileyebilir.
11)Bellek Sorunları: Bellek sorunları, bilgilerin saklanması, hatırlanması ve kullanılmasında zorluklar yaşatır. Kısa vadeli bellek, uzun vadeli bellek veya işlemsel bellek gibi farklı bellek türlerini etkileyebilir.
Öğrenme Güçlüğü Teşhisi Nasıl Konulur?
Öğrenme güçlüğü teşhisi koymak için uzman bir eğitimci veya bir sağlık profesyoneli tarafından dikkatli bir değerlendirme yapılması gereklidir. Öğrenme güçlüğü, birçok farklı faktörün bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkabilen karmaşık bir durumdur ve teşhisi koymak için çok yönlü bir yaklaşım gereklidir. İşte öğrenme güçlüğü teşhisi konulmasında adımlar:
Gözlem ve Değerlendirme: İlk adım, öğrencinin öğrenme süreçlerini gözlemlemek ve değerlendirmektir. Öğretmenler, veliler ve diğer ilgili kişilerin gözlemleri ve geri bildirimleri bu süreçte önemlidir.
Belirtilerin İncelenmesi: Öğrenme güçlüğü belirtileri dikkatlice incelenmelidir. Bu belirtiler, öğrencinin yaşına, seviyesine ve öğrenme türüne bağlı olarak değişebilir. Örneğin, okuma güçlüğü, matematik sorunları veya yazma zorlukları gibi belirtiler olabilir.
Psikolojik Değerlendirme: Bir psikolog veya psikometri uzmanı, öğrencinin bilişsel yeteneklerini ve duygusal durumunu değerlendirebilir. Bu, zeka testleri, duygusal değerlendirmeler ve benzeri araçlarla yapılabilir.
Eğitim Geçmişi İncelemesi: Öğrencinin eğitim geçmişi gözden geçirilmelidir. Daha önceki sınıflarda veya okullarda karşılaşılan öğrenme zorluklarına dair bilgi önemlidir.
Diğer Sağlık Durumlarının Değerlendirilmesi: Öğrenme güçlüğünün altında yatan başka sağlık sorunları, örneğin işitme veya görme sorunları gibi, dikkate alınmalıdır.
İlerlemeyi İzleme: Öğrencinin ilerlemesi düzenli olarak izlenmelidir. Bu, öğrenme güçlüğünün tanısının kesinleştirilmesi ve uygun destek ve tedavinin sağlanması için önemlidir.
Çok Disiplinli Bir Yaklaşım: Öğrenme güçlüğü teşhisi konulurken, farklı uzmanların ve paydaşların bir araya gelmesi genellikle daha iyi sonuçlar verir. Öğretmenler, psikologlar, özel eğitim uzmanları ve diğer uzmanlar arasında işbirliği yapmak önemlidir.
Öğrenme güçlüğü teşhisi konulduğunda, öğrenciye uygun destek ve özel eğitim planları geliştirilir. Bu planlar, öğrencinin güçlü yanlarına dayalı olarak özelleştirilmiş öğrenme stratejileri ve kaynakları içerebilir. Unutmayın ki her öğrenci farklıdır ve öğrenme güçlüğü teşhisi alan her öğrencinin ihtiyaçları farklı olabilir, bu nedenle bireysel bir yaklaşım önemlidir.
Psikolog Nazmiye Nur Yorulmaz
