Çocuklarda Konuşma Yeteneği Nasıl Gelişir?
Bebekler annelerinin sesini dinleyerek dile ilişkin çeşitli bilgileri kaydederler. Hatta ilk kelimelerini söylemeden çok önce ağlamanın, gülmenin ve agulamanın farklı tonlarını kullanarak iletişim kurmaya başlarlar. İlk anlamlı kelimlerini söylediğinde karşıdaki kişinin anlaması için jest ve mimikleriyle bunlara eşlik eder. Ebeveynlerde bebeğin tepkilerini kısa sürede çözümleyerek karşılık verir ve iletişim kısmen başlamış olur. Ebeveynler bebeklerini severek onlarla konuştuğunda aslında farkında olmadan bebeklerinin konuşma ve iletişimini desteklerler. Çok çeşitli ses çıkaran bebekler, bir süre sonra çevresinin tepkisiz kaldığı sesleri kullanmaz. Bebeklik döneminde çıkardığı sesler pekiştirilmezse bebek seslerle oynamayı bırakır. Bu sebeple ebeveynin depresyon vb. sebeplerle bebeğiyle fazla iletişim kuramaması sadece temel ihtiyaçlarını karşılaması bebekte ilerleyen zamanlarda iletişim sorunlarını ortaya çıkaracaktır.
Çocuklar Ne Zaman Konuşmaya Başlar?
Tipik olarak, çocuklar yaklaşık 1 yaş civarında ilk sözcüklerini çeşitlendirmeye başlarlar. İlk kez genellikle aile bilgilerinin isimleri, basit nesneler veya eylemlerle ilgili sözcükler söylerler. Bu noktada çocuktan çocuğa farklılıklar olabilmektedir. 2 yaş civarında bebeklerin artık yeni sözcük öğrenme süreci, kelime dağarcığı gelişimi, oldukça hızlanır. 2 yaş civarında bir çocuk annesini çağırmak gibi amacına uygun kelimeler söyleyemiyorsa(örneğin; annesine seslenmek amacıyla anne demesi gibi) konuşma ve iletişim gelişimini kolaylaştırmak için bir psikologdan destek alınmalıdır.
Çocuklarda Dil Gelişimi Nasıl Olur?
*Agulama: Yaklaşık 0-3 ay civarında bebekler sesli harflere benzer sesler çıkarmaya başlarlar. Duygularını değişik sesler çıkararak ifade etmeye başlarlar.
*Babıldama: Yaklaşık 6-9 ay civarında bebekler sesli harflerin yanına sessiz harfleri de eklerler. Gerçek konuşmaya neredeyse benzediği evredir. Ebeveynin yüzünü görmediği zaman bile sesini duyduğunda tepki verir. Taklit becerileri gelişmiştir.
*Tek Kelimeli Konuşma: 1 yaş civarındaki çocuklar tüm bir cümlenin anlamını ifade eden kelimeler söylerler. Örneğin; su istiyorum. İsmi söylendiği zaman sesin geldiği yöne doğru bakar ve tepki verir. Otizm vb. iletişim sorunu olan çocuklarda bu gelişmemiştir.
*Telegrafik Konuşma: Bir buçuk yaş civarındaki çocuklar basit cümleler oluşturacak şekilde kelimeleri sıralamaya başlarlar. Örneğin; anne gitti. Bir soru sorulduğunda tek kelimeyle veya ona yakın bir cevap verebilirler. Çıkardığı sesler artık daha anlaşılır ve gelişmiştir.
*Bütün Cümleler: Her geçen gün konuşma becerisi artmasına rağmen 6 yaş ve sonrasında neredeyse bir yetişkin kadar konuşmaya başlar. Sorulduğu zaman adını soyadını söyleyebilir.
Çocuklarda Konuşma ve İletişim Gelişimi İçin Ebeveynler Neler Yapabilir?
-Her yaptığınız aktivite hakkında konuşun; Buğlem oyun oynuyor, şimdi bebeğiyle oynuyor.
-Geçmiş ve gelecek hakkında konuşun; Buğlem bugün banyo yaptı.
-Konuşurken göz teması kurduğuna emin olun
-Farklı kelimeler söyleyerek öğrenmeye teşvik edin.
-O an ilgilenmediği şeyi söyletmeye çalışmayın. Bu ne diye sormak yerine farklı sorular yöneltin. Örneğin; kediyi gösteterek “Ben bu hayvanı biliyorum köpek miydi?” diye soru yöneltip bekleyin. Eğer doğru cevabı verir “Hayır köpek değil kedi.” Gibi cevaplar verirse ödüllendirin, söylemezse “Kedi bu değil mi?” diyerek tekrarlayın.
-Her şey hakkında çocuğunuzla konuşun bu sayede kelime dağarcığı gelişir
Çocuğunuzun Konuşma ve İletişim Gelişiminde Sorundan Şüphe Duyuyorsanız Ne Yapmalısınız?
İletişim kurmaktan kaçıyorsa,
İsmi söylendiğinde dönüp bakmıyorsa,
Söyleneni yapmıyor veya yapmak istemiyorsa,
2 yaş civarında olmasına rağmen anlaşılır sözcükler kullanmıyorsa,
Konuşma ve iletişiminde bir sorun olup olmadığı çocuk ve ergen psikoloğu tarafından değerlendirilip olası nedenler arasından tanı yaptıktan sonra çocuğa uygun eğitim ve terapiye başlanmalıdır. Unutmayın ki her çocuk farklıdır bu nedenle bireysel bir yaklaşım çok önemlidir.
Psikolog Nazmiye Nur Yorulmaz
