AKRAN ZORBALIĞI NEDİR?
Akran zorbalığı güçlü olan kişinin güçsüz olan kişi üzerinde uyguladığı duygusal, fiziksel veya manipülasyon yoluyla saldırıdır. Bu saldırılar itme, vurma ve tekme atma şeklinde fiziksel olabileceği gibi; aşağılama, küçümseme, grup içinden dışlama ve korkutma şeklinde de görülebilir. Ergenler ve çocuklar davranışlarını kontrol etme konusunda ne yazık ki biz yetişkinler kadar başarılı değildir. Bu yüzden zaman zaman aralarında ufak tefek çatışma yaşamaları oldukça normal karşılanmalıdır.
Bir Davranışın Zorbalık Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Akranlar arasında zaman zaman anlaşmazlıkların yaşanması oldukça normal bir durumdur. Çocukların arasında yaşadığı her çatışma zorbalık olmayabilir. Davranışı zorbalık olarak adlandırmamız için sergilenen tutum ve davranışın çocuk tarafından bilinçli, planlı, sürekli, isteyerek ve birden çok kez tekrarlanmış olması gerekir. Yani çocuk bilerek ve isteyerek bilinçli bir şekilde karşı tarafa zarar vermiş ise buna zorbalık diyebiliriz. Çocuk eğer karşı tarafın canını acıttığının veya grup içinde dışlandığının farkına varmadan o davranışı yapmaya devam ediyorsa bu duruma zorbalık diyemeyiz. Bu saldırgan davranışların birden çok kez ve sürekli tekrarlanabiliyor olması gerekir. Tek bir kereye mahsus veya farkında olmadan kasten yapılmayan davranışları saldırganlık olarak tanımlayamayız.
Zorbalık Çeşitleri
Fiziksel Zorbalık: Vurmak, itmek, tükürmek, eşyalara zarar vermek, saç çekmek, tekme atmak.
Sosyal Zorbalık: Grup içinde dışlamak.
Sözel Zorbalık: Alay etmek, aşağılamak küçümsemek, korkutmak, tehdit etmek, isimler takmak.
Siber Zorbalık: Uygun olmayan mesajlar atmak veya resimler yollamak.
Zorbalığın Çocuklar Üzerindeki Etkisi Nedir?
Yapılan zorbalığın tek taraflı etkisi yoktur. Zorbalığın, zorbalığa maruz kalan çocuğa etkisi kadar zorbalık yapan çocuğun üzerinde de etkisi vardır.
Zorbalığa uğrayan çocuklarda kaygı ve depresyon, yakın ilişki kurmada güçlük, kendini korkmuş ve yalnız hissetme, intihar düşünceleri, karın ağrısı, uykuya geçmede zorluk, ağlayarak uyanma, yatak ıslatma, okul başarısında ciddi düşüş ve okula gitme isteğinde azalma gibi belirtileri vardır.
Zorbalık yapan çocuklarda ise sigara ve alkol kullanımı, insanlarla sağlıklı ilişkiler kuramama ve bunu sürdürememe, öfke kontrol problemleri, ebeveynlerle aile içi çatışma oldukça sık gözlemlediğimiz davranışlar arasındadır. Yapılan zorbalıklar çocuklar üzerinde hayatı boyunca devam edebilecek izler bırakabilir.
Akran Zorbalığının Önüne Nasıl Geçilir?
Okuldaki öğretmen ve rehberlik servislerinden mutlaka yardım alınmalıdır.
Çocuğun ilk sosyal yaşamı deneyimlediği yer ailedir. Ebeveynlerin çocuğa yaklaşımları bu konuda çok önemli bir husustur. Anne ve babanın sevgisini çocuğa hissettirdiği, ihtiyaçlarının giderildiği, karşılıklı iletişim sevgi ve saygının olduğu bir aile içi ortamı yaratmak oldukça önemlidir. Çocuk sevildiğini hissetmeli ebeveynler ile birlikte vakit geçirilebilecek alanlar yaratılarak güven ortamı içinde bulunduğu hissettirilmelidir. Çocukla iletişim kurmak onunla gününün nasıl geçtiği hakkında konuşmak ve kendini ifade etmesini sağlamak onu dinlemek ve anlamak sağlıklı bir etkileşim için gerekli olan ilk adımdır. Göz teması kurmak, bağırmamak, hakaret etmemek söz kesmemek çocuğa karşı basit ve anlaşılır kelimeler kullanmak fikirlerine saygı göstermek iyi bir iletişimin temel gerekleridir. Çocuğun özgüvenini geliştirmek ise bu noktada çok önemlidir, bunun için çocuğun kendi potansiyelini fark edebileceği çeşitli aktivitelere katılması sağlanmalıdır. Anne, baba ve öğretmenin çocuğa karşı kullanacağı cesaretlendirici cümlelerde bu konuda oldukça önemli olduğunu gözlemliyoruz.
Sonuç Olarak
Bu konuda yetişkinlere oldukça büyük görev düşmektedir. Çocuk ve ergenler ilişkilerinde gündelik ve sıradan çatışmaların dışında, zorbalık söz konusu olduğunda anne ve babaların olaya hemen müdahale etmesi ve gerekli tedbirleri alması gerekmektedir. Gerektiğinde bir uzmana da başvurmak durumun sağlıklı bir şekilde tespit edilmesi için çok önemlidir. Yapılan zorbalık okulda ise rehber öğretmenler, sınıf öğretmenleri ile durumu görüşüp zorbalığa uğrayan çocuğa sosyal destek sağlanmalıdır.
Eğer ki çocuğunuzun okulda zorbalığa uğradığını veya zorbaca davranış gösterdiğini düşünüyorsanız bir psikologdan yardım alarak olayın çözümü için ilk adımı atabilirsiniz. Çocuğa güven ortamı yaratmanız kullandığınız kelime ve sözcükler ile onun güvende hissetmesini sağlamanız bu konuda oldukça önem taşımaktadır.
Psikolog Nazmiye Nur Yorulmaz
