ALIŞVERİŞ BAĞIMLILIĞI
Onyomani Nedir?
Onyomani diğer bir adıyla alışveriş bağımlılığı, mutlaka önemsenmesi ve ciddiye alınması gereken psikolojik sorunlardan bir tanesidir. Araştırmalar alışveriş yapmanın serotonin hormonunu artırmada yardımcı olduğunu ortaya koymuştur. Alışveriş bağımlısı olan kişiler, bu eylemi gerçekleştirdikten sonra kendilerini daha iyi hisseder ve olumlu bir duygu haline bürünürler. Alışveriş zamanla onlar için kendilerini daha iyi hissetmenin ve olumsuz duygulardan kaçmanın yolu haline gelmektedir. İnsanlar daha iyi hissedebilmek için alışveriş yaparlar. Fakat bağımlı olan kişilerde durum biraz daha farklıdır. Sürekli bir şeyler alma durumu ilerledikçe bağımlı olan kişilerde alışveriş yapmak pişmanlık ve suçluluk duymasına neden olacak bir hal almaktadır. Alışveriş bağımlısı olan bireyler o anda gelişen istek ve hazlarını karşılayabilmek için ihtiyaç duyulmasa bile takıntılı bir şekilde, dürtüsel bir davranış olarak, çılgınca her şeyi satın almak ister. Öte yandan yaşadığı sorunlarından, stresresten uzaklaşmak isteyen bireyler alışveriş yaparak içinde bulundukları duygu durumdan çıkmak, anlık olarak kendilerini daha iyi hissetmek için bu yönteme başvururlar. Ama ne yazık ki bu çözüm yolu geçici ve anlık bir durumdur.
ALIŞVERİŞ BAĞIMLILIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Alışveriş bağımlısı olan kişilerde dürtüsel ve takıntılı davranışlara oldukça sık rastlanmaktadır. Çoğunlukla ihtiyaçların dışında ve kontrolünü kaybetmişçesine alışveriş yapma, sürekli para harcama arzusu, fazla para harcama konusunda oluşan yoğun düşünceler şeklinde belirtiler kendini göstermektedir.
Bazı durumlarda kendini gösteren alışveriş bağımlılığı belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;
1) Kişinin kendini mutsuz, depresif, stresli ve iyi hissetmediği durumlarda sürekli olarak para harcamak istemesi.
2) Alışveriş yaptıkça oluşan rahatlama hissi, daha güçlü, mutlu ve özgüvenli hissetmek.
3) Çok ciddi oranlarda yükselen para harcama miktarı.
4) Harcanılan para miktarının çokluğundan kaynaklı kişinin aile ve yakın çevresinde birtakım sorunlar yaşaması.
5) Gerekli olan ihtiyaçların ve düşünülenin dışında kontrolsüz bir şekilde alışveriş yapma.
6) Alışveriş ve para harcama esnasında kişinin kendini durdurmada sorun yaşaması ve hatta bazen kendini durduramaması.
7) Artan alışveriş ve fazla para harcama durumlarından dolayı çevredeki yakın kişilerden sıkça eleştiriye maruz kalmak.
Bu sıralananların yanı sıra kişi kendini psikolojik olarak genellikle mutsuz, stresli ve kızgın hissettiğinde alışveriş yapma arzusu duyar. Alışveriş esnasında büyük bir haz ve coşku hissederken, yapılan alışverişin paketlerini gördükçe rahatlar. Bu durum bir süre sonra kendini suçluluk, pişmanlık, utanç ve mutsuzluğa bırakır. Zamanla harcanan para miktarı ve yapılan alışveriş kişinin hayatında büyük problemler yaratması durumunda bu yaşanılan süreç bitmek bilmeyen bir kısır döngü haline gelir.
ALIŞVERİŞ BAĞIMLILIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Bu durum mutlaka tedavi edilmesi gereken önemli bir psikolojik rahatsızlık olması ile beraber aslında dikkate alınması gereken önemli bağımlılık türlerinden biridir. Günümüzde ise oldukça fazla karşılaştığımız bir davranış türüdür. Tıpkı diğer bağımlılıklar gibi tedavi edilmesi gereklidir. Çünkü en az onlar kadar tehlike içermektedir. Tedavi esnasında dürtüsel kontrol ilaçları ve antidepresanlar önerilir. Peki kişi bu durumda ne yapmalıdır? Alışveriş bağımlılığından kurtulmayı sağlayacak birtakım maddeler şöyle sıralanabilir;
1) Alışveriş esnasında yanınızda kredi kartı yerine nakit para bulundurmaya dikkat edin.
2) Bir ihtiyaç listesi oluşturun ve sadece o ürünleri almaya özen gösterin listenin dışına gerekmedikçe çıkmayın.
3) Alışveriş yapma arzusu uyandığında yapmaktan keyif aldığınız, size iyi gelen ve dikkatinizi başka yöne çekecek farklı aktivitelere yönelin.
4) Ani gelişen alışveriş durumlarından uzak durun bu konuda planlı olmaya çalışın.
5) Arkadaşınız veya yanınızda bulunan herhangi bir kişi ile alışverişe çıkmak, hissedilen utanç duygusu ile fazla alışveriş yapmanızın önüne geçecektir. Bu yüzden alışveriş esnasında yalnız olmamaya dikkat edin yanınızda muhakkak birilerini bulundurmaya özen gösterin.
Psikolog Nazmiye Nur Yorulmaz
